Μεταφράσεις έξι (6) αντιπολεμικών κειμένων από την εποχή του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου.

Errico Malatesta
Επαναστατικός τρόμος

(Σκέψεις για ένα πιθανώς κοντινό μέλλον)
Το σύντομο άρθρο μου στο τελευταίο τεύχος, “Ενάντια στις υπερβολές της γλώσσας”, προκάλεσε κάποια κριτική η οποία, πέρα από το αρχικό πεδίο της επιχειρηματολογίας, θέτει το γενικό πρόβλημα της επαναστατικής τακτικής, το οποίο πρέπει πάντα να συζητείται και να ξανασυζητείται, γιατί από τη λύση του μπορεί να εξαρτηθεί η τύχη της επερχόμενης επανάστασης. Δεν θα ασχοληθώ εδώ με τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να καταπολεμηθεί και να καταστραφεί η τυραννία που καταπιέζει σήμερα τον ιταλικό λαό. Προτείνω απλώς να αποσαφηνίσω ιδέες και να μιλήσω για ηθική προετοιμασία, με το μυαλό είτε στο κοντινό είτε στο μακρινό μέλλον, γιατί δεν είναι δυνατόν να κάνουμε κάτι άλλο. Επιπλέον, όταν νομίζουμε ότι έχει έρθει η στιγμή για πραγματική δράση, θα έχουμε ακόμη λιγότερες ευκαιρίες από ό,τι τώρα για να το συζητήσουμε. Ασχολούμαι εδώ αποκλειστικά, και υποθετικά, με τα επακόλουθα μιας θριαμβευτικής εξέγερσης και τις βίαιες μεθόδους που κάποιοι θα ήθελαν να υιοθετήσουν για να “αποδώσουν δικαιοσύνη” και που άλλοι πιστεύουν ότι είναι απαραίτητες για να υπερασπιστούν την επανάσταση από τα τεχνάσματα του εχθρού.
Ας αφήσουμε τη “δικαιοσύνη” στην άκρη. Είναι μια πολύ σχετική έννοια πάντα χρησίμευε ως πρόσχημα για κάθε είδους καταπίεση και αδικία και συχνά δεν σήμαινε τίποτα περισσότερο από βεντέτα. Το μίσος και η επιθυμία για εκδίκηση είναι ακατάσχετα συναισθήματα που ξυπνούν και τροφοδοτούνται φυσικά από την καταπίεση. Αλλά αν μπορούν να αποτελέσουν θετική δύναμη στην αποτίναξη του ζυγού, γίνονται αρνητική δύναμη όταν έρχεται η στιγμή να αντικατασταθεί η καταπίεση, όχι με μια νέα καταπίεση αλλά με την ελευθερία και την αλληλεγγύη. Πρέπει λοιπόν να προσπαθήσουμε να αφυπνίσουμε ανώτερα συναισθήματα, τα οποία αντλούν την ενέργειά τους από την αγάπη για το καλό, προφυλάσσοντας ταυτόχρονα από την απώλεια της ώθησης. Ας αφήσουμε τη μάζα του λαού να δράσει όπως υπαγορεύει το πάθος. Αν η εναλλακτική λύση είναι μια ελεγκτική δύναμη που την φρενάρει, αυτό θα μεταφραζόταν σε μια νέα τυραννία. Αλλά ας θυμόμαστε πάντα ότι, ως αναρχικοί, δεν μπορούμε να είμαστε ούτε εκδικητές ούτε εκτελεστές. Αν θέλουμε να είμαστε απελευθερωτές πρέπει να ενεργούμε ως τέτοιοι με προπαγάνδα και πράξεις.
Ας ασχοληθούμε με το πιο σημαντικό ζήτημα, το οποίο είναι και το μόνο σοβαρό που έχει τεθεί σε αυτό το θέμα από τους επικριτές μου: την υπεράσπιση της επανάστασης. Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να γοητεύονται από την ιδέα της “τρομοκρατίας”. Τους φαίνεται ότι οι γκιλοτίνες, τα εκτελεστικά αποσπάσματα, οι σφαγές, οι απελάσεις και οι φυλακίσεις (“αγχόνη και γαλέρα”, όπως μου το είπε πρόσφατα ένας επιφανής κομμουνιστής) είναι ισχυρά και απαραίτητα όπλα της επανάστασης, και ότι αν τόσες πολλές επαναστάσεις έχουν ηττηθεί ή οι προσδοκίες έχουν διαψευστεί, αυτό οφείλεται στην υπερβολική καλοσύνη, στην “αδυναμία” των επαναστατών, οι οποίοι δεν καταδίωξαν, κατέστειλαν ή σκότωσαν αρκετά.
Αυτή η προκατάληψη που διατρέχει ορισμένες επαναστατικές ομάδες προήλθε από τη ρητορική και τις ιστορικές παραποιήσεις των απολογητών της Γαλλικής Επανάστασης, και τα τελευταία χρόνια πήρε νέα πνοή από την μπολσεβίκικη προπαγάνδα. Στην πραγματικότητα όμως ισχύει το αντίθετο. Η τρομοκρατία ήταν πάντα το εργαλείο της τυραννίας. Στη Γαλλία υπηρέτησε τη ζοφερή τυραννία του Ροβεσπιέρου και άνοιξε το δρόμο για τον Ναπολέοντα και την επακόλουθη αντεπανάσταση. Στη Ρωσία καταδίωξε και σκότωσε αναρχικούς και σοσιαλιστές, έσφαξε εξεγερμένους εργάτες και αγρότες και, πράγματι, σταμάτησε μια επανάσταση που είχε πραγματικές πιθανότητες να ανοίξει τον πολιτισμένο κόσμο σε μια νέα εποχή.
Αυτοί που πιστεύουν στην απελευθερωτική επαναστατική αποτελεσματικότητα της καταστολής και της αγριότητας, έχουν την ίδια οπισθοδρομική νοοτροπία με τους νομικούς που πιστεύουν ότι η επιβολή αυστηρών ποινών είναι το κλειδί για την αποφυγή του εγκλήματος και για να γίνει ο κόσμος πιο νομοταγής.

Η τρομοκρατία, όπως και ο πόλεμος, αφυπνίζει βάναυσα, αταβιστικά συναισθήματα, που ακόμη καλύπτονται ελάχιστα από το βερνίκι του πολιτισμού, και φέρνει στο προσκήνιο τα χειρότερα στοιχεία των ανθρώπων. Αντί να βοηθήσει στην υπεράσπιση της επανάστασης, βοηθάει στην απαξίωσή της, την κάνει μισητή στην πλειοψηφία- και μετά από μια περίοδο άγριου αγώνα, οδηγεί αναπόφευκτα σε αυτό που σήμερα ονομάζεται “κανονικοποίηση” – τη νομιμοποίηση και τη διαιώνιση της τυραννίας. Όποιο κόμμα και αν νικήσει, καταλήγει πάντα στην εγκαθίδρυση ισχυρής κυβέρνησης, που σε κάποιους εξασφαλίζει την ειρήνη εις βάρος της ελευθερίας, σε άλλους την εξουσία χωρίς πολλούς κινδύνους. Γνωρίζω πολύ καλά ότι οι αναρχικοί τρομοκράτες (οι λίγοι που υπάρχουν) απορρίπτουν κάθε μορφή οργανωμένης τρομοκρατίας, κυβερνητικής εντολής από μισθωμένους πράκτορες, και ότι θα ήθελαν οι εχθροί τους να θανατώνονται απευθείας από τη μάζα του λαού. Αλλά αυτό θα έκανε την κατάσταση μόνο χειρότερη.

Η τρομοκρατία μπορεί να ευχαριστεί τους φανατικούς, αλλά πάνω απ’ όλα βολεύει τους πραγματικούς κακοποιούς, που είναι άπληστοι για αίμα και χρήμα. Και δεν πρέπει να γίνει καμία προσπάθεια εξιδανίκευσης των μαζών και να φανταστεί κανείς ότι αποτελούνται από απλούς άνδρες και γυναίκες που, αν διαπράττουν υπερβολές, το κάνουν από καλές προθέσεις. Η αστυνομία και οι φασίστες υπηρετούν την αστική τάξη, αλλά προέρχονται από τους κόλπους του λαού. Ο φασισμός έχει υποδεχτεί πολλούς εγκληματίες στις τάξεις του και έχει έτσι, ως ένα βαθμό, καθαρίσει εκ των προτέρων το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα γίνει η επανάσταση. Αλλά δεν χρειάζεται να πιστεύουμε ότι όλοι οι Duminis και οι Cesarino Rossis αυτού του κόσμου είναι φασίστες. Υπάρχουν εκείνοι που, για οποιονδήποτε λόγο, δεν θέλουν ή δεν μπόρεσαν να γίνουν φασίστες, αλλά που, στο όνομα της “επανάστασης” είναι πρόθυμοι να κάνουν ό,τι κάνουν οι φασίστες στο όνομα της “πατρίδας”.
Όπως οι μαχαιροβγάλτες όλων των καθεστώτων είναι πάντα έτοιμοι να προσληφθούν σε νέα καθεστώτα και να γίνουν οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές τους, έτσι και οι σημερινοί φασίστες θα σπεύσουν να γίνουν αυριανοί αναρχικοί ή κομμουνιστές ή οτιδήποτε άλλο, αρκεί να μπορούν να τυραννούν τους άλλους και να δίνουν διέξοδο στις δικές τους κακές προθέσεις. Και αν δεν μπορούν να το κάνουν αυτό στον τόπο τους, επειδή εκεί είναι γνωστοί και συμβιβασμένοι, θα μεταφέρουν το επαναστατικό πρότυπο σε άλλες χώρες και θα προσπαθήσουν να αναδειχθούν, όντας πιο βίαιοι, πιο “ενεργητικοί” από τους άλλους και αντιμετωπίζοντας ως μετριοπαθείς, αντιδραστικούς και αντεπαναστάτες εκείνους που βλέπουν την επανάσταση ως ένα μεγάλο έργο καλοσύνης και αγάπης. Φυσικά, η επανάσταση πρέπει να υπερασπιστεί και να αναπτυχθεί με μια αδυσώπητη λογική- αλλά δεν πρέπει και δεν μπορεί να υπερασπιστεί με μέσα που έρχονται σε αντίθεση με τους ίδιους τους σκοπούς της.

Τα μεγάλα μέσα για την υπεράσπιση της επανάστασης παραμένουν όπως πάντα εκείνα της στέρησης της αστικής τάξης από τα οικονομικά μέσα με τα οποία κυριαρχεί, του οπλισμού όλων (μέχρις ότου μπορέσουν να πειστούν να πετάξουν τα όπλα τους στην άκρη ως άχρηστα και επικίνδυνα παιχνίδια) και του ενδιαφέροντος της μεγάλης μάζας του πληθυσμού για τη νίκη.

Αν, για να νικήσουμε,
πρέπει να στήσουμε την αγχόνη
στη δημόσια πλατεία,
θα προτιμούσα να χάσω.

Πρωτότυπο κείμενο:
https://theanarchistlibrary.org/library/errico-malatesta-revolutionary-terror